Het systeem

Huisautomatisering heb je in veel soorten, maten en prijzen. Vooral hoge prijzen.

Ik heb twee jaar de tijd gehad om mij in de materie te verdiepen. Nu heb ik als elektronicus natuurlijk wel een beetje kijk op de onderliggende technieken, maar ik had natuurlijk geen idee wat voor soort standaard systemen er bestonden.

Vanwege de veiligheid en tijd was ik niet van plan dingen zelf te bouwen. Vermogenscomponenten in laagspanningsinstallaties (netspanning thuis) is denk ik niet iets waar je zelf mee moet gaan knutselen. Ik wilde echter wel de mogelijkheid houden om deze vermogenscomponenten met zelfbouw controllers aan te kunnen sturen.

Verder bleek dat domotica geassocieerd wordt met luxe, en dus duur verkocht wordt. Aan de onderkant van de markt heb je de zogenaamde klik aan-uit spulletjes. Draadloos en meestal uitgevoerd als een schakelende stekker-stopcontact. Aan de bovenkant heb je de mooie bussystemen op basis van KNX. KNX zelf is vrij open maar de componenten zijn schreeuwend duur.

Alle onderzochte systemen waren te duur, beperkt of onbetrouwbaar. Soms dusdanig primitief uitgevoerd dat ik dit niet in een laagspanningsinstallatie zou durven toepassen.

Terug naar het idee om de aansturing zelf te ontwerpen/bouwen en daarmee goed verkrijgbare en degelijke relais of actors aan te sturen, liep ik tegen de spulletjes van Eltako aan. Eltako is een Duits bedrijf die naar zeggen het pulsrelais (één puls is aan, volgende puls is uit) heeft uitgevonden. Tegenwoordig verkoopt Eltako pulsrelais en dimmers die door middel van zwakstroom geschakeld kunnen worden. Ik was vooral gecharmeerd van de elektronische relais: schakelen in de nuldoorgang middels een halfgeleider en vasthouden met een mechanisch pulsrelais. Voordelen: geen vonken dus langere levensduur contacten, langere levensduur gloeilampen, midden stoorsignalen op het net. Verder maken ze geweldige universele dimmers voor in de meterkast die geen minimale belasting nodig hebben (zoals een gewone dimmer).

Dus aan het rekenen: zo'n 40 relais en 5 dimmers. Aansturen met een microcontroller, dus 40 digitale uitgangen en 5 analoge voor de dimmers. Verder natuurlijk zo'n 60 ingangen voor drukknoppen en andere sensors door het huis. Dus een controller met meer dan 100 I/O pinnen met de nodige bedrading. Verder wilde ik het zodanig uitvoeren dat het geheel ook zonder controller zou kunnen functioneren. Kan dat niet anders?

Ja dat kan. Eltako heeft dezelfde relais en dimmers ook in een bus uitvoering. Een RS485 bus. Dan hoef je alleen maar de bus aan te sturen. Drukknoppen worden bedraad naar een module die aan de bus hangt en de actors (dimmers en relais) hangen aan dezelfde bus en worden ingeleerd op de drukknoppen. Als kers op de taart is er ook nog een ontvanger om draadloze drukknoppen te kunnen gebruiken. Hier kan ook via USB een pc op aangesloten worden om e.e.a eenvoudig te kunnen configureren. En als ik weer genoeg centjes gespaard heb kan ik er ook nog een zogenaamde home controller op aansluiten -of- omdat de specificaties van de bus open zijn, kan ik het geheel ook met zelfbouw aansturen.

Dit alles voor zeer concurrerende prijzen. Bijvoorbeeld een viervoudig universeel relais (als puls én gewoon relais de configureren) kost zo'n 50 euro. Een 400W universele dimmer (gloeilampen, led-lampen, halogeen met elektronische of gewikkelde trafo's) minder dan 60 euro. Probleem is dat Eltako in Nederland bijna niet verkocht wordt, maar er zijn genoeg Duitse webshops die deze spullen (en meer) goedkoop aanbieden. De componenten zijn ook nog klein: ze nemen meestal maar één breedte eenheid op de DIN rail in, zelfs het viervoudige relais.

Uiteindelijk is dit het geworden:

FAM14, ontvanger voor de draadloze schakelaars, voeding en usb aansluiting voor een PC (alleen voor het configureren helaas)
FTS12, 7 stuks, om maximaal 70 pulsdrukkers (of andere sensors) aan te kunnen sluiten. Helaas nog uit de oude 12 serie, wordt binnenkort vervangen door de FTS14 maar was nog niet verkrijgbaar.
FGW14, 2 stuks, gateway om het bussignaal om te zetten naar RS232 (voor een PC bijvoorbeeld) en om de oudere FTS12en aan te kunnen sluiten.
FSNT12, voeding voor de FTS12en
FSU14, een 8 kanaals digitale schakelklok, heeft notie van zomer en wintertijd en zonsopkomst en ondergang (als je de locatie goed instelt)
FUD14, 5 stuks, 400W dimmers.
FSR14-4x, 8 stuks, 4 kanaals actors, goed voor het aansturen van 28 lichtpunten, 3 radiatorventielen en de middenstand van de mechanische ventilatie.
FSR14-2x, 7 stuks, 2 kanaals actors. Omdat de 4x slechts 1000W kan aansturen, zijn deze niet geschikt voor geschakelde stopcontacten (voor als iemand een straalkachel er op aansluit bijvoorbeeld). De 2x heeft maar 2 kanalen, maar schakelen wel 16A. Genoeg voor 14 geschakelde stopcontacten.
FMZ14, een tijdrelais, gebruik ik om de mechanische ventilatie in de "hoog" stand te zetten.
FT55, 4 stuks, een viervoudige draadloze pulsdrukker. Deze gebruik ik als verplaatsbare schakelaars voor bijvoorbeeld naast het bed (vrouwen weten nooit van te voren waar ze het bed willen hebben:-).

Voor het schakelmateriaal heb ik gekozen voor het merk Peha, het eenvoudige STANDARD programma. Dit vanwege de prijs en degelijkheid en het ziet ook nog mooi uit. Totaal 143 stopcontacten en 25 viervoudige pulsdrukkers. Ik heb echter "slechts" 70 ingangen tegen 100 pulsdrukkers. Dit kan omdat ik pulsdrukkers combineer op één en dezelfde ingang. Dit is weliswaar minder flexibel maar goed werkbaar voor ruimtes met twee of meer ingangen waarbij de functies van de knoppen exact hetzelfde zijn. Overigens ook gekocht bij onze oosterburen net als het VD draad en andere elektra spullen. De verdeelkast met toebehoren komt gewoon uit Emmen vanwege de andere eisen die energiemaatschappijen stellen aan de inrichting van een meterkast.